Ik kom steeds meer cynisme tegen, niet alleen in zakelijk verband, maar ook daarbuiten. Cynisme over Amerika, cynisme over de overheid en (de laatste tijd vooral) cynisme over de aanpak van corona.
Cynisme lijkt vaak erg gemakkelijk en oppervlakkig, maar is het dat wel? Niet dus. Een cynische reactie van een behoorlijke kwaliteit is nog een stuk lastiger dan je denkt. Een voorbeeld: “Ze hebben twee jaar geleden voor veel geld dat kantoor in Groningen geopend en nu sluiten ze het alweer. Haha, wat een sukkels!” (het liefst op luide toon geroepen door een onbeduidende medewerker van een bank of gemeente, of door een burger die de overheid tegen het licht houdt) Zo’n boodschap is pas van hoge kwaliteit wanneer hij voldoet aan drie criteria. Ten eerste moet je er iets van inzicht in verwerken. Je moet duidelijk maken, als spreker, dat jij zo slim bent om de misstand te spotten, terwijl ‘zij’ dat niet zagen. Daarmee scoor je punten. In bovenstaand voorbeeld waren ‘zij’ zo dom om een duur kantoor te openen, terwijl jij nu constateert dat ze daar een fout mee hebben gemaakt. Alle toehoorders zullen denken (althans, dat is de bedoeling): ‘wauw, slim van hem, ik had het nog niet gezien!’ En met een beetje geluk blijft bij hen de indruk achter dat jij zelf zo’n fout nooit zou hebben gemaakt. Ten tweede moet je boodschap een anti-autoritair element bevatten: degenen die het besluit genomen hebben, zijn machtiger dan jij, maar zijn dat helemaal niet waard. Hoe groter het machtsverschil, hoe meer punten je scoort. Een uitspraak als: ‘mijn buurjongetje heeft een ijsje gekocht, maar nu blijkt dat hij het niet lust, haha,’ is dus veel minder sterk. Je doet het een stuk beter met: ‘het Britse volk dacht dat er nooit een Brexit zou komen als ze niet naar de stembus zouden gaan en nu zitten ze met de gebakken peren!’ want daarmee serveer je een heel volk af in plaats van één onbeduidend jongetje. Een derde, zeer belangrijk ingrediënt, is de timing. Je moet ervoor zorgen dat jouw opmerking te laat komt en de gemaakte fout niet meer kan worden hersteld. Je wilt immers niet de kans lopen dat er iemand tegen je zegt: ‘goed dat je dit gezien hebt, wat is je voorstel voor een oplossing?’ Immers, jezelf inspannen was niet de bedoeling. Trouwens, het was je helemaal niet te doen om de oplossing. Bij cynisme staat immers niet het probleem centraal, maar de cynicus zelf. Je hoeft overigens niet altijd te wachten tot het te laat is. Ook als het doelwit van je cynisme machtig en onbereikbaar genoeg is verwacht helemaal niemand dat jij in actie komt. Cruciaal is in elk geval dat het geen enkele zin heeft om jou te vragen om iets te doen. Je hebt de macht niet, ze luisteren niet naar jou en het is trouwens ook al te laat om nog in te grijpen. Deze drie componenten zorgen ervoor dat het heerlijk is om cynisch te zijn. Je scoort punten doordat je alle misstanden aan de kaak stelt en, mits goed geformuleerd en goed getimed, geef je ook voldoende aan dat ze niet op jou hoeven rekenen voor een oplossing. Dus het hoeft niet veel energie te kosten. Zoals gezegd: cynisme draait niet om de oplossing, maar om het ego van de spreker. Een klein puntje van aandacht wil ik nog wel meegeven. Bovenstaande zorgt ervoor dat leidinggevenden een vreselijke allergie hebben voor cynische medewerkers. Niet omdat ze er niet tegen kunnen dat fouten worden aangewezen; in Nederland kunnen we dat best hebben (we polderen wat af met z’n allen), maar managers willen niet dat iemand wacht met vergissingen aan te wijzen tot het moment dat het te laat is. Daarom wil ik eindigen met een tip aan de doorgewinterde cynicus of aan degenen die zich geïnspireerd voelen door deze Blog en ook eens willen experimenteren met cynisme: het zal op de korte termijn absoluut heel erg lekker voelen, maar als er een promotiekans binnen het bedrijf bestaat zal je manager zich toch vooral herinneren dat je steeds weer het signaal gegeven hebt: ‘ik wijs de problemen wel aan, maar reken vooral niet op mij voor de oplossing.’ Dus op belangrijke momenten kiest hij liever een ander.
0 Comments
|
AuteurICT is mijn vak. Communicatie is mijn hobby. Archieven
July 2020
Categorieën |