Over de oorsprong van projectmanagement, vierduizend jaar geleden

In dit boek wordt op ludieke wijze beschreven hoe het vak ‘project management’ al moet zijn ontstaan gedurende de realisatie van de piramides in het oude Egypte. Niet alleen waren projecten in de oudheid lastiger vanwege inferieure materialen en ongemotiveerde slaven, er stond destijds ook heel wat meer op het spel dan tegenwoordig. De piramides van Gizeh sloegen een enorm gat in de landsbegroting, meer dan de Fyra en de uitbreiding van Schiphol samen.
Bovendien moesten niet-presterende architecten en projectmanagers het vaak met de dood bekopen. Voor Ahmun, levend in de 26e eeuw voor Christus en verantwoordelijk voor de bouwprojecten in Gizeh, alle reden om snel volwassen te worden als manager. Er zijn nooit bewijzen aangetroffen dat de oude Egyptenaren al weet hadden van algemene voorwaarden, planningen, projectorganisaties, stuurgroepen of kritieke-pad­analyses. Maar als je ziet wat ze tot stand hebben gebracht, dan kan dat toch bijna niet anders? Ook op dat vlak kunnen wij nog veel van ze leren!

Klik hier om een fragment te downloaden
Voorwoord 

Tegenwoordig zijn we geneigd om te denken dat projectmanagement bestaat uit MS-Project, MS-Excel en mail, eventueel nog aangevuld met Dropbox, GoogleDocs of Sharepoint. We denken dat een projectplan goed is, wanneer we het gekopieerd hebben van een projectplan dat voor het vorige project goed was. We vullen netjes de sjablonen in, zetten de cijfertjes op de corresponderende plaatsen en voilà, klaar. We zijn zo gewend aan dergelijke gemakkelijke invuloefeningen, dat we uit het oog verliezen wat ‘projectmanagement’ werkelijk inhoudt en wat het bijdraagt aan de huidige manier van zakendoen.
Wanneer je, zoals ik, meer dan twintig jaar bezig bent met het vak ‘projectmanagement’, stel je je vanzelf een keer de vraag: “Was er ooit een tijd, dat er nog geen projectmanagement bestond?”

Er was sowieso een tijd voordat deze hulpmiddelen bestonden, die periode ligt niet eens ver achter ons. En ook toen bouwde men al patriciërshuizen, legde men al klinkerwegen aan naar Rome en richtte men bouwwerken op met de afmeting van de Toren van Babel. Dit soort bouwwerkjes hebben hoogstwaarschijnlijk geleid tot de ontwikkeling van het vak projectmanagement.

Maar waardoor? Wat was de aanleiding? Wie ging de weg als eerste? Welke fouten maakte hij? Wat kwam hij tegen, wat ging er mis en welke oplossingen heeft hij bedacht?
"Projectmanagement is vaak een saai onderwerp. In dit boek niet.
Ik heb bij veel bladzijden hardop zitten lachen.
Het verhaal is erg pakkend en ieder woord is raak!
>> Paul, senior projectmanager

Welbeschouwd bestaat ‘projectmanagement’ uit de meestgebruikte gereedschappen voor het leiden van een project. Oneerbiedig gezegd: wat wij nu ‘projectmanagement’ noemen, is eigenlijk niets meer dan een verzameling van de meest voorkomende maatregelen om de meestvoorkomende risico’s te omzeilen: “Krijg ik wel wat ik nodig heb, komt het niet te laat, is mijn geld niet op voordat het werk klaar is en dondert het eindproduct niet in elkaar zodra ik het wil gebruiken?” Deze vier vragen omvatten alle essentiële risico’s. En risico’s vragen om maatregelen. Ik stel mij zo voor dat de eerste maatregel die er is bedacht is, luidde: “Laten we maar eens beginnen met iemand verantwoordelijk te maken voor deze risico’s, dan mag hij het oplossen.” Het zal wel één of andere koning zijn geweest, die op dit idee kwam. Een man die geloofde in ‘Delegeer en Heers’. Zodoende vermoed ik dat de projectmanager eerder bestond dan zijn eigen vak.
 
Zo stelde ik mij voor dat het ooit begonnen is. Deze gedachte is uitgemond in dit boek. Een boek rondom de hypothetische vraag: “Wat als al die maatregelen die wij ‘projectmanagement’ noemen, allemaal tegelijk zijn bedacht, door één persoon, die door omstandigheden gedwongen werd om ze uit te vinden?”
Nader bepaald: in de tijd van de oude Egyptenaren. Ik weet dat het hoogstwaarschijnlijk niet echt zo is gegaan, maar door een paar lastige projecten te situeren in de tijd van de piramides, de mastaba’s en de koningsgraven, dring je wel door tot de essentie. De enige hulpmiddelen die je kunt gebruiken zijn een scherpe geest, papyrus en houtskool. En dat was het wel zo’n beetje. Zelfs het belangrijkste projecthulpmiddel van de moderne tijd – koffie – ontbrak. Dit speciaal voor alle mensen die denken dat projectmanagement draait om tooltjes. Neen, projectmanagement draait om mensen en materie.
 
Neem de historische juistheid van dit verhaal alsjeblieft met een korreltje zout. Het zal heus een vreselijke tijd zijn geweest met een ondoordringbare hiërarchie, een gekmakende bureaucratie en een dodelijke interne politiek, maar ik stel het hier allemaal een beetje luchtiger voor. For the sake of argument, zullen we maar zeggen. Het heeft geen zin om onze hoofdpersoon zich stuk te laten lopen op de vermenging van rechtspraak, besturing en religie, we willen het hebben over het ontstaan van het vak. Degenen die precies willen weten wat er historisch gezien wel en niet klopt, vinden achterin een verantwoording. En degenen die er daarna nog steeds over willen klagen, kunnen hiervoor het contactformulier op deze site gebruiken.
 
"het leven in het oude Egypte zie je gewoon voor je.
>> Peter, psycholoog
Laten we dus eerst maar eens doen alsof er in het jaar 2600 voor Christus nog geen projectmanagement bestond, alleen maar goede bedoelingen. We kennen allemaal de bouwwerken uit de derde dynastie: de scheefgezakte trappiramides in Saqqara en de ingestorte plumpuddingen in Meidum. We weten allemaal dat er in die tijd bouwers wreed geëxecuteerd zijn omdat ze te laat klaar waren. Maar we weten óók dat de drie grote piramides in Gizeh, slechts één dynastie later, wèl op tijd klaar waren, al vijfenveertig eeuwen aan de verwachtingen voldoen en per stuk slechts twintig jaar bouwtijd hebben gekost. Er is dus iets wezenlijks gebeurd in de tussentijd. Er zijn belangrijke lessen geleerd, die we ‘project­management’ zijn gaan noemen.
Ze beginnen allemaal bij één slimme knaap, die niets anders tot zijn beschikking heeft dan zijn scherpe geest, een stapel papyrus en wat houtskool. Plus natuurlijk een bijna ongelimiteerd aantal slaven.
Hij is de zoon van de wereldberoemde architect Hémon. Hij heeft al jaren zijn buik vol van de middelbare school en staat te trappelen om al zijn kennis over wiskunde en management (of wat er in die tijd voor doorging) in de praktijk te brengen.
Zijn naam is Ahmun. Dit boek gaat over hem.

    Heb je het gelezen?
    Laat hier je reactie achter
"het speelt vierduizend jaar geleden, maar de boodschap is buitengewoon actueel.
>> Lucas, afdelingsmanager